Το Παλιό Κωσταράζι

Αυτό που απεικονίζεται πιο πάνω είναι το τοπογραφικό σχέδιο του π. Κωσταραζιου όπως το βρήκα μέσα στο βιβλίο που έκδωσε πριν από μερικά χρόνια το αδελφάτο της Αλμανιας . Το βιβλίο το βρήκα στο μαγαζί κατά τύχη και ενώ προσπαθούσα να ανασκερισω τα πράγματα που βρισκόντουσαν κάτω από το μπαρ. Το πήρα από την συγκέντρωση του αδελφάτου το 2004. Ξεφυλλίζοντας το διαπίστωσα ότι έχει ένα αξιόλογο φωτογραφικό υλικό κ κάποια ιστορικά στοιχεία για την δημιουργία και την πορεία του χωριού εως την καταστροφή του . Έτσι αποφάσισα να τα βάλω σε μια σειρά και να τα κρατήσω σαν αρχείο, όμως θεώρησα υποχρέωση μου να δημοσιεύσω δυο από τις πλέον σημαντικές φωτο και να γράψω και μερικά ιστορικά στοιχεία όπως αυτά προέκυψαν από το βιβλίο.



Από το χτίσιμο του σχολείου


Όπως όλοι μας γνωρίζουμε πολύ καλά το Κωσταραζι δημιουργήθηκε από την ένωση τριών χωριών που διαλυθήκαν κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας . Το ένα χωριό ήτανε η ΣΜΙΞΗ η ΑΛΑΜΑΝΑ που βρισκότανε στην σημερινή τοποθεσία ΑΓ. Αθανάσιος κοντά στην γέφυρα της σμιξης του ποταμού Αλιάκμονα. Το όνομα ΑΛΑΜΑΝΑ το πήρε λόγω της συμμετοχής κατά την εθνική επανάσταση στον αγώνα για την ελευθερία του γένους . Συγκροτήθηκε ένα εκστρατευτικό σώμα που μετέβη στην νότιο Ελλάδα και είχε δώσει μεγάλες μάχες κατά των κατακτητών Τούρκων. Κατά την επιστροφή τους έφερναν μαζί και την πολεμική σημαία των Τούρκων που αιχμαλώτισαν στην μάχη της Αλαμάνας . το τουρκικό αυτό λάβαρο το κρατήσανε καλά φυλαγμένο στον ναό της ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ στο παλιό Κωσταραζι και υψώνονταν κατά τις μεγάλες εορτές προς τόνωση του ηθικού. Κάποιοι από του παλιούς συχωριανούς μας λένε πως το λάβαρο αυτό καταστράφηκε κατά την οπισθοχώρηση των Τούρκων την περίοδο 1912-1913 μαζί και με την πυρπόληση της εκκλησίας και του υπολοίπου χωριού
Το δεύτερο χωριό ήτανε ΤΑ ΠΑΛΙΟΣΠΙΤΑ η ΑΓΙΑ ΆΝΝΑ που βρισκότανε πίσω από την ΜΙΚΡΗ ΡΑΧΗ και ΜΗΤΚΑ και στους προποδες του βουνού ΠΥΡΓΟΣ και του δάσους ΟΡΜΑΝ ΚΟΥΡΙ..
Το τρίτο χωριό ήτανε Η ΚΡΑΝΙΑ και βρισκότανε στην περιοχή που ακόμα και σήμερα ονομάζουμε έτσι μεταξύ ΚΩΣΤΑΡΑΖΙΟΥ ΚΑΙ ΚΟΡΗΣΟΥ.
Τα τρία αυτά λοιπόν χωριά λόγω του ότι ήτανε χτισμένα σε χαμηλό υψόμετρο ήτανε ευάλωτα στις επιδρομές των Τούρκων με αποτέλεσμα να λεηλατούνται συχνά. Μεγάλο πλήγμα για τα εν λόγω χωριά ήτανε το παιδομάζωμα και ο εξισλαμισμός τους. . σε αυτό το σημείο έχουμε την παρέμβαση του αρματολού ΚΩΣΤΑ ΡΙΖΟΥ που βλέποντας την κατάσταση να χειροτερεύει κάλεσε τους δημογέροντες των τριών χωριών και τους πρότεινε να συνενωθούν και να δημιουργηθεί νέος οικισμός σε μεγάλο υψόμετρο που να μπορούνε να απαλλαχθούν από τις λεηλασίες . Στο σημείο αυτό να σημειώσω πως ο Κωστας Ριζος καταγότανε από τα Παλιόσπιτα . Έτσι οι προεστοί αποφάσισαν να αυτοδιαλύσουν τα χωριά τους και να προβούν στην δημιουργία ενός νέου χωριού ,υπολογίζεται περίπου στο 1760 ημερομηνία ιδρύσεως του χριστιανικού αδελφάτου της αλμανιας και ταυτόχρονα με την διάλυση του χωριού ΣΜΙΞΗ , στο οποίο θα έδιναν την ονομασία ΚΩΣΤΑΡΑΖΙ προερχόμενη από το ονοματεπώνυμο του εμπνευστή .
Για αντίποινα οι Τούρκοι κατάσχεσαν όλα τα χωράφια των χωριών που βρισκόντουσαν στον κάμπο και εκτινόντουσαν έως την όχθη του ποταμού Αλιάκμονα και Κουρτσι . Τα εναπομείναντα ορεινά αγροτεμάχια τα μοιράσανε εξ ίσου για να τα καλλιεργούνε.
Τα παλικάρια του χωριού ΣΜΙΞΗ θέλοντας να βοηθήσουν στον αγώνα για την ελευθερία του έθνους [1821] συντάσσουν σώμα εκστρατευτικό για την νότιο Ελλάδα ενώ τα παλικάρια των δυο άλλων οικισμών αναλαμβάνουν την φύλαξη του ΚΩΣΤΑΡΑΖΙΟΥ. Την περίοδο 1897- 1902 το χωριό μας δέχεται αλλεπάλληλες επιδρομές από τους κομιτατζήδες . Θέλοντας να εισέρχονται άνετα στο χωριό και βλέποντας ότι με την βία δεν είχανε ελπίδα , οι Βούλγαροι κομιτατζήδες διαπραγματευτήκαν ειρηνικά αλλά και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Οι κωσταραζινοι πρόγονοι μας δεν δεχθήκανε την παρουσία και την συνεργασία μαζί τους
Κατά τον Μακεδονικό αγώνα το χωριό μας ήτανε ορμητήριο για τους μεγάλους πρωταγωνιστές όπως ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ , ΤΣΟΝΤΟΣ ΒΑΡΔΑΣ , ΚΑΤΕΧΑΚΗΣ, ΝΤΑΛΙΠΗΣ, ΚΩΤΑΣ κ.α Μαζί με αυτούς και οι Κωσταραζινοι έδωσαν αγώνες για την ελευθερία της Μακεδονίας μας . Το 1912 οι κωσταραζινοι προσπαθούνε να ανακόψουν την μεταφορά των τουρκικών δυνάμεων από τα καμπίσια χωράφια - περιοχή νέου ΚΩΣΤΑΡΑΖΙΟΥ- απέσυραν τα γυναικόπαιδα στην ΣΙΑΤΙΣΤΑ για να μπορούνε ελεύθερα να δράσουνε κατά των Τούρκων. Με την σειρά τους οι Τούρκοι επιτέθηκαν από τρεις διαφορετικές μεριές κατά του χωριού 1 από την Κορησο 2 από τον κάμπο του Μαυροχωριου 3 από τους Αμπελοκήπους. Ήτανε η πρώτη φορά που πυρπολύθηκε το παλιό κωσταραζι ολοσχερώς . Οι χωριανοί προγονοί μας επέστρεψαν πάλι στο χωριό συνοδεία με τα ελληνικά εκστρατευτικά σώματα και αναστηλώσανε το χωριό από την αρχή.
Το τελικό χτύπημα για το χωριό έγινε στις 13 Απριλίου 1944 από τα στρατεύματα κατοχής . Στις 26 Μαρτίου 1950 θεμελιώθηκε το Ν. ΚΩΣΤΑΡΑΖΙ στην σημερινή του θέση.

Σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να καλύψουμε την ιστορία ενός χωριού ,και πολλών γενεών , μέσα σε αυτές τις σελίδες αλλά σίγουρα έχουμε δημιουργήσει στο μυαλό μας ένα γενικό σχεδιάγραμμα για την πορεία του χωριού μέσα στον χρόνο.


ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ Α. ΔΗΜΗΤΡΗΣ